Eicelactivatie bij gefaalde bevruchting: een update
Het gebruik van geassisteerde eicelactivatie om gefaalde bevruchting na ICSI te behandelen: een update van de laatste 17 jaar
Auteurs: Björn Heindryckx, Davina Bonte, Frauke Vanden Meerschaut (Gent-Fertility And Stem cell Team (G-FaST), Afdeling Reproductieve Geneeskunde, UZ Gent)
ICSI gecombineerd met kunstmatige eicelactivatie is een zéér efficiënte manier om gefaalde bevruchting na een eerdere ICSI te behandelen. Vooral de koppels met een zaadcel-gerelateerd bevruchtingsprobleem zijn gebaat bij deze bijzondere vorm van ICSI. Het UZ Gent is pionier op dit vlak sedert reeds 2 decennia, zowel wetenschappelijk als in de klinische praktijk.
Diagnostische test bij lage bevruchting tijdens ICSI
Bij intracytoplasmatische sperma injectie (ICSI) wordt één zaadcel rechtstreeks in de eicel geïnjecteerd. Hoewel met ICSI een gemiddeld bevruchtingspercentage van 70% wordt bereikt, zien we in 5% van de ICSI cycli géén of een abnormaal lage bevruchting. De meest voorkomende oorzaak is een defect in het eicelactivatiemechanisme. Wanneer de zaadcel de eicel binnendringt komt er een stofje vrij uit de zaadcel (= het eiwit fosfolipase C zeta, PLCζ), wat calciumstijgingen veroorzaakt en de eicelactivatie op gang brengt. Eicelactivatie is essentieel voor succesvolle bevruchting en verdere embryonale ontwikkeling. Wanneer het eiwit defect is (zaadcelfactor) of de eicel niet voldoende calcium stijgingen kan genereren (eicelfactor) kan dit leiden tot gefaalde bevruchting.
De Afdeling Reproductieve Geneeskunde van het UZ Gent ontwikkelde een diagnostische test om het eicelactiverend vermogen van menselijke zaadcellen te beoordelen, de zogenaamde muizentest (Mouse Oocyte Activation Test of MOAT). Hierbij worden de zaadcellen van de man geïnjecteerd in muizeneicellen en gekeken naar het percentage geactiveerde muizeneicellen. Zo kan een onderscheid gemaakt worden tussen een zaadcelfactor of een eicelfactor. Vervolgens werd geassisteerde eicelactivatie (Assisted Oocyte Activation of AOA) ontwikkeld. Hierbij worden kunstmatig calciumstijgingen opgewekt in de eicel om de kans op activatie en dus bevruchting te verhogen.
Eicelactivatie (AOA) als therapie
Bij recent onderzoek, gepubliceerd in een toonaangevend tijdschrift, werden de uitkomsten onderzocht van de AOA-behandelingen in het UZ Gent gedurende de afgelopen 17 jaar (1). In totaal werden 122 koppels beschreven met totaal gefaalde of lage bevruchting na ICSI (243 ICSI cycli in totaal). Alle koppels hebben een MOAT ondergaan tussen 2001 en 2017, waarvan 62% van de koppels gediagnosticeerd werd met een verminderd tot afwezig activatiepotentieel van de zaadcellen (zaadcelfactor) en 38% van de koppels met een vermoedelijk eicelprobleem (eicelfactor). Het bevruchtingspercentage na de AOA-behandeling (191 AOA cycli) steeg aanzienlijk (van 14% na routine ICSI naar 64% met ICSI-AOA) bij zowel koppels met een zaadcel als een vermoedelijk eicelprobleem. Ook het zwangerschapscijfer steeg significant tot zelfs 50%, en het geboortecijfer tot 41%, wat resulteerde in 60 gezonde AOA baby’s (1). Patiënten gediagnosticeerd met een zaadcel gerelateerd activatieprobleem vertoonden de beste prognose na AOA behandeling (1).
AOA biedt dus een uitstekende oplossing voor patiënten met lage tot gefaalde bevruchting na ICSI met zeer gunstige zwangerschapscijfers. Daarnaast heeft het uitvoeren van de MOAT verscheidene voordelen: (i) De arts kan de patiënt beter en gerichter begeleiden naar verdere behandeling toe, voornamelijk wanneer men zou opteren om een donatietraject te starten (beslissingsproces eicel- of zaadceldonatie); (ii) We kunnen veel sneller patiënten opsporen die afwijkingen in het PLCζ gen dragen en de patiënten op de hoogte brengen van mogelijke transmissie van hun infertiliteit naar het nageslacht en (iii) MOAT is een aangewezen diagnostische test die de mate van succes met AOA kan voorspellen. De Gentse Afdeling Reproductieve Geneeskunde is intussen een internationaal referentiecentrum geworden voor het uitvoeren van MOAT en AOA, waarbij ook véél buitenlandse koppels succesvol behandeld worden.
Publicatie
Bonte D, Ferrer-Buitrago M, Dhaenens L, Popovic M, Thys V, De Croo I, De Gheselle S, Steyaert N, Boel A, Vanden Meerschaut F, De Sutter P, Heindryckx B. Assisted oocyte activation significantly increases fertilization and pregnancy outcome in patients with low and total failed fertilization after intracytoplasmic sperm injection: a 17-year retrospective study. Fertility and Sterility. 2019 May 24. pii: S0015-0282(19)30330-9. doi: 10.1016/j.fertnstert.2019.04.006.